Hogeschool Gent
Geraard de Duivelstraat 5 - 9000 Gent
Tel: 09 243 33 33 - E-mail: info@hogent.be
Website: www.hogent.be
Vakdidactiek theorie: klassiek tokkelinstrumenten24189/4209/1819/1/40
Studiegids

Vakdidactiek theorie: klassiek tokkelinstrumenten

24189/4209/1819/1/40
Academiejaar 2018-19
Komt voor in:
  • Specifieke lerarenopleiding muziek, trajectschijf 1
In andere opleidingen:
  • Master in de muziek als Vakdidactiek theorie: Instrumentenbouw
  • Master in de muziek als Vakdidactiek theorie: jazz/pop
  • Master in de muziek als Vakdidactiek theorie: klassiek accordeon
  • Master in de muziek als Vakdidactiek theorie: klassiek blaasinstrumenten
  • Master in de muziek als Vakdidactiek theorie: klassiek slagwerk
  • Master in de muziek als Vakdidactiek theorie: klassiek strijkinstrumenten
  • Master in de muziek als Vakdidactiek theorie: klassiek toetsinstrumenten
  • Master in de muziek als Vakdidactiek theorie: klassiek tokkelinstrumenten
  • Master in de muziek als Vakdidactiek theorie: klassiek zang
  • Master in de muziek als Vakdidactiek theorie: muziekproductie
  • Master in de muziek als Vakdidactiek theorie: muziektheorie
  • Specifieke lerarenopleiding audiovisuele kunsten als Vakdidactiek theorie
  • Specifieke lerarenopleiding beeldende kunsten als Vakdidactiek theorie
  • Specifieke lerarenopleiding drama als Vakdidactiek theorie: drama
  • Specifieke lerarenopleiding muziek als Vakdidactiek theorie #
  • Specifieke lerarenopleiding muziek als Vakdidactiek theorie: Instrumentenbouw
  • Specifieke lerarenopleiding muziek als Vakdidactiek theorie: jazz/pop
  • Specifieke lerarenopleiding muziek als Vakdidactiek theorie: klassiek accordeon
  • Specifieke lerarenopleiding muziek als Vakdidactiek theorie: klassiek blaasinstrumenten
  • Specifieke lerarenopleiding muziek als Vakdidactiek theorie: klassiek slagwerk
  • Specifieke lerarenopleiding muziek als Vakdidactiek theorie: klassiek strijkinstrumenten
  • Specifieke lerarenopleiding muziek als Vakdidactiek theorie: klassiek toetsinstrumenten
  • Specifieke lerarenopleiding muziek als Vakdidactiek theorie: klassiek zang
  • Specifieke lerarenopleiding muziek als Vakdidactiek theorie: muziekproductie
  • Specifieke lerarenopleiding muziek als Vakdidactiek theorie: muziektheorie
Dit is een enkelvoudig opleidingsonderdeel.
Studieomvang: 4 studiepunten
Gewicht: 4,00
Totale studietijd: 120,00 uren
Mogelijke grensdata voor leerkrediet: 01.12.2018 (Semester 1)
Men kan dit opleidingsonderdeel enkel mits aparte toelating volgen binnen een
  • creditcontract.
  • examencontract (met het oog op het behalen van een creditbewijs).
  • examencontract (met het oog op het behalen van een diploma).
Titularis: Vermote Petra
Andere docenten: Ruigrok Mirella
Onderwijstalen: Nederlands
Kalender: Semester 1

Omschrijving Onderwijsorganisatie (lijst)

Onderwijs-, leer- en evaluatieactiviteiten
Begeleid zelfstandig/extern werk12,00 uren
Hoorcollege36,00 uren
Werkcollege36,00 uren
Zelfstudie36,00 uren

Omschrijving Onderwijsorganisatie (tekst)

VAKDIDACTIEK THEORIE (12 lessen van 3 uur):
De hoorcolleges worden praktisch opgebouwd. Het doceren an sich wordt tot een minimum beperkt. Bepaalde teksten dienen worden verwerkt door de student. Nadien volgt er een verwerkingsopdracht bijvoorbeeld geleide discussie, toepassen in een concrete situatie,.... Daarnaast zijn er schrijfopdrachten inzake het aanleren van bepaalde technieken uitgaande van een bepaald niveau en een vooraf opgegeven doel. Telkens wordt ruimte voorzien voor bespreking en reflectie. Case-studies inzake veelvoorkomende problemen in gitaar-onderwijs worden besproken in de les. Daarnaast is er ruimte voor observaties voorzien in het DKO met aansluitend een bespreking.

MODULE Samenspel & Instrumentaal Ensemble (12 lessen van 2 uur):
De hoorcolleges worden afgewisseld met praktijklessen waarin aan de hand van praktische opdrachten de specifieke didactiek voor samenspel en ensemble wordt ontdekt.
Didactische werkvormen: doceren, praktijkoefeningen, observaties, micro-teaching, peer-tutoring.

MODULE AMV (4 lessen van 3 uur):
Aan de hand van vier hoorcolleges van drie uur wordt de bijzondere methodiek en repertoire van AMV gedoceerd aan de studenten. In het hoorcollege wordt zo praktisch mogelijk gewerkt.

Omschrijving Doelstellingen

ALGEMEEN: De student verbreedt zijn eigen kennis en vaardigheden op het instrument en wendt zijn algemene muzikale kennis aan om instrumentonderwijs te geven vanaf de eerste lessen van het deeltijds kunstonderwijs tot aan het preprofessionele niveau. Daarnaast verbreedt de student zijn kennis en vaardigheden inzake de methodieken van Algemene Muzikale Vorming (AMV) en Samenspel & Instrumentaal Ensemble.

VAKDIDACTIEK THEORIE
• De student observeert en evalueert instrumentale en muzikale processen bij leerlingen.
• De student ontwikkelt de muzikale kennis en vaardigheden van een leerling uit het muziekonderwijs.
• De student stippelt een individueel instrumentaal parcours uit in relatie tot het algemeen minimum leerplan.
• De student houdt rekening met de specifieke muzikale en fysieke mogelijkheden van elke leerling.
• De student schat de muzikale en fysieke mogelijkheden van de leerling in en stelt deze inschatting voortdurend bij.
• De student betrekt methodes en werkvormen in de les die de muzikale expressie en de instrumentale ontwikkeling van de leerling bevorderen.

MODULE SAMENSPEL EN INSTRUMENTAAL ENSEMBLE:
• De student breidt zijn/haar kennis uit op vlak van instrumentenleer, transpositie, mogelijke instrumentencombinaties en ensembles, directie, maken van arrangementen, stijlkenmerken, genres, repertoire, inzicht in muzikale parameters, overdracht muzikale interpretatie.
• De student schenkt aandacht aan het sociale aspect van samenspel en instrumentaal ensemble.

MODULE AMV:
• De student beheerst methodes en didactische kaders van de algemene muzikale vorming en kan deze inzetten in de muzikale praktijk.

Omschrijving Inhoud

VAKDIDACTIEK THEORIE:
In de syllabus en bijgeleverde teksten wordt informatie gegeven over een aantal muzikale en instrument specifieke thema’s.
• Op inhoudelijk vlak wordt het minimumleerplan besproken, met volgende aandachtspunten en aanvullingen:
o groepsgericht lesgeven
o samenstelling lesgroepen
o specifiëren van lesinhouden voor de richting samenspel
o samenstelling examenprogramma’s
o attitudevorming en opbouw van stijldiversiteit binnen het repertoire van de leerling
o aanbevelingen voor het opstellen van een persoonlijk leerplan
• Op het vlak van de instrumentale techniek wordt nagegaan in hoeverre fysieke kenmerken van de leerling gevolgen kunnen hebben voor de ontwikkeling van zijn/haar instrumentale techniek. Alle componenten van, aandachtspunten en aanbevelingen voor de voor het spelen typische houdingen en bewegingen worden besproken. Een aantal specifieke technieken worden in detail onder de loep genomen. Een aantal aanbevelingen voor het aanleren, behouden en verbeteren van de toonvorming besluit dit hoofdstuk.
• Wat betreft muzikale items worden volgende hoofdstukken besproken:
o notatie en leestechniek
o stemmen en geheugenspel
o improvisatie en muzikale spellen
• Wat betreft instrument gebonden leerstof wordt de definitie, het nut en gebruik van methodes besproken. In dit hoofdstuk bevinden zich:
o repertoriumlijsten en aanbevelingen voor een basisbibliotheek voor een beginnend leraar.
o de didactische en uitgebreide didactische analyse

MODULE SAMENSPEL EN INSTRUMENTAAL ENSEMBLE:
• Uitdiepen van kennis en vaardigheden inzake instrumentenleer, transpositie, directie, arrangementen, stemmen en intonatie, muzikale analyse, interpretatie, stijlkennis, groepssamenstelling, repertoire...

MODULE AMV:
• Inleiding tot het repertoire voor Algemene Muzikale Vorming (AMV).
• Inleiding tot de bijzondere methodiek m.b.t. de parameters ritme, metrum en toonhoogte/ melodie en de methodiek algemene muziekleer.

Omschrijving Begincompetenties (tekst)

De algemene competenties die verwacht worden van een bachelor of master in de Muziek

Omschrijving Eindcompetenties (tekst)

VAKDIDACTIEK THEORIE:
In dit opleidingsonderdeel wordt gewerkt aan volgende basiscompetenties van de leraar:
• De leraar als begeleider van leer- en ontwikkelingsprocessen: de student kan de beginsituatie van leerlingen inschatten en de doelstellingen van de les hierop instellen. Verder wordt ook aandacht geschonken aan het omgaan met bepaalde motorische problemen en leerstoornissen.
• De leraar als opvoeder: de student heeft aandacht voor sociale en emotionele noden van de leerling en kan hierop inspelen. Ook wordt de student bewust gemaakt van zijn positie als leraar en hoe hij/zij het conservatieve meester – leraarschap kan doorbreken.
• De leraar als inhoudelijk expert:
- Kennis en vaardigheden met betrekking tot thema’s eigen aan muziek in het algemeen en aan gitaarspel in het bijzonder kunnen aanwenden. Deze kennis en vaardigheden verbreden en verdiepen, en het functioneren voortdurend bevragen en bijsturen.
- Zichzelf binnen het algemene onderwijsaanbod kunnen situeren, in het bijzonder in het muziekonderwijs en nog specifieker binnen het gitaaronderwijs.
- Kennis van de verschillende gitaarscholen, en in staat zijn om daarin in het belang van de leerling persoonlijke, flexibele, doordachte, gemotiveerde en kritische keuzes te maken, zonder het slaafs en kritiekloos volgen van een bepaalde school.
- Op de hoogte zijn van het denken en doen met betrekking tot specifieke gitaar- technische evoluties.
- Kennis van het minimumleerplan, in staat zijn tot individuele invulling en verdere verdieping ervan per graad, richting en leerjaar (=uitwerking persoonlijk leerplan) gekoppeld aan het in staat zijn om een geschikt repertoire te vinden voor de in het leerplan genoemde doelstellingen.
- Het didactische repertoire kennen en een basisbibliotheek opbouwen.
• De leraar als organisator: de student wordt bewust gemaakt van de flexibiliteit die nodig is bij het geven van muzieklessen.

Aan het einde van dit opleidingsonderdeel is de student in staat om:

 Kennis en vaardigheden :

• Een lees- en ontledingstechniek gradueel opbouwen, met aandacht voor de specifieke problemen van meerstemmige notatie. Problemen in verband daarmee onderkennen en op een logische manier oplossen.
• Leerlingen leren stemmen, uitgaande van eenvoudige opdrachten in de les tot en met het volledig zelf stemmen van het instrument door de leerling.
• Leerlingen geheugenspel bijbrengen en het spelen vanuit innerlijk gehoor bij leerlingen ontwikkelen.
• Verschillende werkvormen toepassen in de les, met speciale aandacht voor allerlei vormen van improvisatie en muzikale spelletjes. Toepassingen van verschillende werkvormen bevorderen het leren door de leerling en verfijnen het gehoor en de creativiteit.
• Kennis van de elementaire zithouding en elementaire motoriek. Leerlingen vanaf het begin een goede basishouding aan te leren, en problemen in verband met houding en beweging bij de leerling te onderkennen en op een adequate manier op te lossen, rekening houdend met de specifieke lichamelijke en motorische kenmerken van elke leerling afzonderlijk.
• Op een motorisch verantwoorde manier nieuwe technieken in al hun verschijningsvormen aanleren. Inschatten of een bepaalde leerling een bepaalde techniek al dan niet aankan. Problemen in verband met specifieke technieken onderkennen en oplossen. Afwegen in welke motorische en muzikale contexten bepaalde specifieke technieken door een leerling kunnen worden toegepast, en aan deze contexten een gradatie in moeilijkheid toekennen.
• Elementen en problemen die een goede toonvorming bij een leerling verhinderen onderkennen en oplossen.
• Kennis toepassen in het lesgeven door middel van gegronde, juist gekozen en op het juiste moment gegeven raadgevingen, opdrachten en oefeningen.
• Gevarieerde en voor de leerling haalbare examenprogramma’s samenstellen en stijldiversiteit opbouwen vanaf de lagere graad, met als enige aandachtspunt het kunnen van de leerling op dat moment en los van eigen eerzucht en ambities.
• Het didactische repertoire kennen en een basisbibliotheek opbouwen.
• Een kritische houding aannemen ten opzichte van methodes en deze grondig analyseren voor ze in het lesgeven gebruikt worden.
• Een muziekstuk op didactisch vlak analyseren, de mogelijke werkcellen bepalen en analyseren. De mogelijke problemen detecteren en daar een aanpak voor uitwerken. Vanuit deze didactische analyse een uitbreiding maken: oefeningen, andere stukken en werkvormen vinden die aansluiten bij één of meer parameters uit het oorspronkelijke muziekstuk en deze uitgebreide didactische analyse gebruiken als uitgangspunt voor de oefenlessen in vakdidactiek

? Attitudes:
• durft zich kritisch opstellen t.o.v. het muziekonderwijs.
• is zich bewust van interpretaties van muziekstukken.
• zoekt steevast naar creatieve methodes en werkvormen bij het lesgeven.

MODULE SAMENSPEL EN INSTRUMENTAAL ENSEMBLE:
In dit opleidingsonderdeel wordt gewerkt aan volgende basiscompetenties van de leraar:
• De leraar als begeleider van leer- en ontwikkelingsprocessen: de student leert de beginsituatie van de leerlingen in te schatten en de doelstellingen van de les hierop af te stemmen. De student leert omgaan met de diversiteit van de klasgroep, zowel instrumenttechnisch, muzikaal als sociaal
• De leraar als opvoeder: de student wordt aangeleerd aandacht te hebben voor sociale en emotionele noden van de leerlingen en hierop in te spelen.
• De leraar als inhoudelijk expert: er wordt zowel aandacht geschonken aan het belang van speelplezier als aan de specifieke didactiek van het aanleren van samenspeltechnieken
• De leraar als organisator: de student wordt bewust gemaakt van de flexibiliteit die nodig is bij het geven van ensemblelessen
• De leraar als innovator en onderzoeker: de student leert om een innovatieve en onderzoekende ingesteldheid te hebben door blijvend nieuw repertoire te zoeken en dat repertoire vlot te kunnen aanpassen aan de groepsbezettingen
• De leraar als LID van een schoolteam: de student leert vlot te communiceren met collega’s om zich te laten bijstaan bij instrument specifieke onderwerpen

Aan het einde van dit opleidingsonderdeel is de student in staat om:

Kennis en vaardigheden:
• geschikte arrangementen te maken voor diverse groepsbezettingen.
• vlot om te gaan met transpositie
• een basisrepertoire op te bouwen voor de meest voorkomende ensembles
• de basiskennis van de meest voorkomende instrumenten te kunnen aanwenden
• te dirigeren
• de lichaamshouding bij leerlingen te verzorgen en de juiste motorische vaardigheden aan te wenden om optimaal te functioneren in een ensemble
• leerlingen bewust te maken van een muzikaal gevoel door parameters aan te reiken die helpen bij de ontwikkeling daarvan: harmonisch inzicht, melodievoering, ritmebeleving, tempo...
• leerlingen bewust te maken van zijn rol in een ensemble en respect voor medespelers bij te brengen

Attitudes:
• zich op de hoogte stellen van nieuwe publicaties
• zich blijven verdiepen in de verschillende genres en stijlen
• contact met instrumentleerkrachten bevorderen en onderhouden

MODULE AMV:
In dit opleidingsonderdeel wordt gewerkt aan volgende basiscompetenties van de leraar:
• De leraar als begeleider van leer- en ontwikkelingsprocessen die betrekking hebben op zangvaardigheid, ritmische vaardigheid, intoneervaardigheid en de kennis van de algemene muziekleer die deze vaardigheden ondersteunen.

• De leraar als inhoudelijk expert:
o Kent de basisstrategieën m.b.t. verschillende parameters
o Kan de algemene muziekleer vertalen naar doelpubliek met de standaard muziekterminologie
o Kan een melodie begeleiden op een instrument
o Kan een groep dirigeren of sturend begeleiden
Aan het einde van dit opleidingsonderdeel is de student in staat om:

Kennis en vaardigheden:
o geschikt lesmateriaal te vinden of zelf te ontwikkelen in functie van het leerdoel
o een didactische analyse te maken van een muziekwerk
o juiste strategieën toe te passen bij de onderscheiden onderwerpen
o een verantwoorde, gedoseerde lesplanning op te stellen
o Theorie en praktijk te koppelen/verweven
Attitudes:
o zich op de hoogte stellen van nieuwe publicaties.
o zich blijven verdiepen in de verschillende methodieken

Omschrijving Begeleiding

Interactieve ondersteuning via Chamilo.
Gelegenheid tot individuele feedback aansluitend op de les en na de bekendmaking van examenresultaten

Omschrijving Evaluatie (tekst)

VAKDIDACTIEK THEORIE:

Schriftelijk examen. Opdrachten gegeven tijdens de lessen en vermeld in de syllabus worden tijdens de laatste les overhandigd aan de docent. Het schriftelijk examen en de opdrachten omvatten 8 punten van de 20.

MODULE Samenspel & Instrumentaal Ensemble:
Een schriftelijk examen, met de mogelijkheid tot mondeling toelichting waar kennis en inzichten van het theoretisch gedeelte worden getoetst aan praktijkvoorbeelden. Dit examen omvat 8 punten van de 20.

MODULE AMV:
Deze module omvat 4 punten van de 20. De student ontwerpt een lesvoorbereiding over een opgegeven onderwerp. De student wordt over deze lesvoorbereiding kritisch bevraagd tijdens een mondeling examen.
Dit opleidingsonderdeel wordt gequoteerd op 20 (tot op een geheel getal).
Tweede examenkans: wel mogelijk.

Omschrijving Studiematerialen (tekst): Verplicht

VAKDIDACTIEK THEORIE:
Verplicht studiemateriaal: syllabus vakdidactiek tokkelinstrumenten met
• hoofdstukken over leerplan, instrumentale didactiek, muzikale didactiek en instrument-gebonden leerstof
• Teksten :
o European Guitar Teachers Association (EGTA) – United Kingdom
o Guitar Teaching : the process and the product - Adrian Ingram
o Using visualization techniques to improve your memorization - Richard Provost
o The guitar and the musical canon - Stephen Goss
o Paul Harris, Improve your teaching - Faber Music - ISBN 0-571-52534-2 –
hoofdstuk 2, pag. 10 – 25
o Richard Parncutt & Gary E.McPherson, The Science & Psychology of Music
Performance - Oxford University Press - ISBN 978 0-19-513810-8 – hoofdstuk 11, pag. 167-181


Verdiepend studiemateriaal :

o Hector Quine : Guitar technique, Intermediate to Advanced, Oxford University Press, ISBN 0-19-322323-6
o Guitar Syllabus, Classical and Plectrum, Trinity College London
o ABRSM, Guitar, Harp Syllabus
o Paul Harris, Improve your teaching!, Faber Music, ISBN 0-571-52534-2
o The Science and Psychology of Music Performance, Edited by R.Parncutt & G.E.McPherson, Oxford University Press, ISBN 978 0-19-513810-8
o Fernando Sor, Method for the Spanish Guitar, Tecla Editions 389, ISBN 0-948607-14-9
o Abel Carlevaro, L’Ecole de la Guitare, Editions Henry Lemoine
o Eduardo Fernández, Technique, Mechanism, Leaning, Mel Bay Publications, ISBN M-2047-0013-4
o Martin Fautley, Assesment in music education, Oxford University Pres, Oxford Music Educations, ISBN 978-0-19-336289-5
o Prometheus zoekt Aquarius, Reflecties over creatief muziekonderwijs, uitgeverij Alamire, ISBN 90-6853-146-8
o Marcel Lequeux, Inleiding tot de muzikale pedagogie, deel 1, Uitgeverij De Sikkel, ISBN 90-260-3125-4
o Indirect Procedures, A musician’s guide to the Alexander Technique, Pedro de Alcantara, Clarendon Press, Oxford, ISBN 0-19-816569-2
o The inner game of music, Barry Green with Timothy Gallwey, Pan Books, ISBN 0 330 30017 2
o Musiceren zonder pijn, Ans Samama, Van Gorcum, ISBN 90 232 3398 0


MODULE Samenspel & Instrumentaal Ensemble:
Verplicht studiemateriaal: syllabus met praktische tips en tricks.

MODULE AMV:
Syllabus AMV

Omschrijving Volgtijdelijkheid (VT)

Op dit opleidingsonderdeel is er geen volgtijdelijkheid van toepassing.