Theoretisch seminarie met ruimte voor dialoog en discussie.


ALGEMEEN

Binnen de leerlijn kunstagogiek en kunsteducatie krijgt de student in deze cursus een brede inleiding in het kunstagogisch veld en verwerft zo inzicht in kunsteducatie als een verbijzondering van het bredere veld van de kunstagogiek.

Het domein van de kunstagogiek wordt afgebakend en gestructureerd; op basis van een overkoepelend conceptueel kader – een driehoeksmodel waarbij de interactie tussen (1) het artistieke domein, (2) het educatieve domein, en (3) het sociaal-maatschappelijke domein centraal staat. Concrete theorievorming en meer operationele kaders die in deze cursus aan bod komen zijn steeds te situeren tov het algemeen kader.

We bekijken de kunstagogiek in deze cursus op basis van drie types ‘kaders’: (1) pedagogische en cultuurwetenschappelijke referentiekaders; (2) thematische referentiekaders; en (3) beleidsmatige referentiekaders. Hierbij worden telkens perspectieven geboden die richtinggevend kunnen zijn voor het eigen kunstagogisch handelen in het praktijkdomein van de educatieve master in de kunsten.

SPECIFIEK

• De student heeft inzicht in de reikwijdte van het kunstagogisch veld en kan breuklijnen in agogische referentiekaders situeren en toepassen op actuele voorbeelden.
• De student kan pedagogische en cultuurwetenschappelijke referentiekaders verbinden met de specificiteit van het kunstonderwijs en het kunstagogisch veld
• De student heeft inzicht in de historische ontwikkelingen op vlak van kunsteducatie en kan de doelstellingen en strategieën van kunsteducatie omschrijven en toepassen
• De student kent belangrijke krijtlijnen van onderzoek mbt effecten van kunsteducatie en de maatschappelijke rol van kunst en cultuur en kan van hieruit kritisch kijken naar kunstagogische en kunstdidactische praktijken
• De student heeft inzicht in de thematische referentiekaders die mbt kunstagogiek vandaag een belangrijke (maatschappelijke) rol spelen: diversiteit, participatie, inclusie.
• De student heeft inzicht in de functies van sociaal-artistiek werk en kan deze functies herkennen in voorbeelden van sociaal-artistieke praktijken
• De student ontwikkelt vanuit inzichten in de thematische referentiekaders, een eigen visie op kunstagogische werkvormen en kaders en hun wenselijkheid en beperkingen in een bepaalde context. • De student heeft inzicht in (de genese van) beleidsmatige referentiekaders op vlak van kunstagogiek: het onderwijsbeleid mbt kunsteducatie en het kunst-en cultuurbeleid mbt participatie
• De student kent de structuur van het DKO-onderwijs en de onderwijsvernieuwingen die recent (september 2018) werden ingevoerd.

Bijzondere aandacht in deze cursus gaat naar de onderlinge wisselwerking tussen (evoluties in) het denken over de maatschappelijke functies van kunst en cultuur enerzijds en handelingsperspectieven en –mogelijkheden mbt kunsteducatie en kunstagogiek anderzijds.

Deze wisselwerking bepaalt de historische ontwikkelingen in de kunstagogiek en kunsteducatie en wordt geduid vanuit pedagogische en cultuurwetenschappelijke referentiekaders. Een klemtoon wordt hierbij gelegd op de stroming van de kritisch-emancipatorische pedagogiek en de interdisciplinaire cultural studies. Hierbij wordt de student tevens ingeleid in een kunstagogisch begrippenkader en in de structurele breuklijnen die toelaten om meer concrete kunsteducatieve doelstellingen, strategieën en praktijken te situeren.

Vanuit deze pedagogische en cultuurwetenschappelijke referentiekaders zoomen we in op enkele thematische referentiekaders die vandaag een belangrijke rol spelen in de kunstagogiek: diversiteit, inclusie en participatie. Deze actuele maatschappelijke thema’s worden uitgediept vanuit zowel klassieke (ped)agogische en cultuurwetenschappelijke literatuur, als vanuit hedendaagse stemmen in het maatschappelijk debat (kunst- en cultuurtijdschriften, kranten, publieke debatten in de professionele kunstensector en het kunstonderwijs). We zoomen tevens in op sociaal-artistiek werk als specifieke kunstagogische praktijk, waarin aandacht voor deze thematische referentiekaders in sterke mate aanwezig is.

Ook hebben we in deze cursus aandacht voor de beleidsmatige referentiekaders die in Vlaanderen het kunstagogisch domein omkaderen en beleidsmatig structureren. We gaan voornamelijk in op (evoluties in) beleidskaders mbt het kunstonderwijs in het leerplichtonderwijs, het DKO en het kunstenbeleid (in mindere mate ook het bredere cultuurbeleid). In die mate dat bijgedragen wordt aan een beter begrip van de actuele beleidskaders in de Vlaamse context, hebben we ook aandacht voor buitenlandse beleidskaders die contrasteren en/of parallel lopen met de onze.

De algemene competenties die verwacht worden van een 2e bachelor (initieel traject) of master in de Audiovisuele, Beeldende Kunsten, Drama of Muziek (verkort traject).

Kennis van het Engels is vereist voor de zelfstandige lectuur van een aantal Engelstalige teksten uit de reader.

DLR8: De educatieve master ontwikkelt een eigen visie op basis van de mogelijkheden en grenzen van verschillende theoretische paradigma’s in onderwijskundig, (vak)didactisch en vakinhoudelijk onderzoek

Eindcompetenties:

• (1) De student beheerst de pedagogische en cultuurwetenschappelijke referentiekaders mbt kunstagogiek en kan deze op kritische wijze toepassen en bevragen
• (2) De student kan belangrijke inzichten uit onderzoek mbt de effecten van kunsteducatie beschrijven en in verband brengen de (eigen) keuze voor bepaalde kunsteducatieve doelstellingen en strategieën in een bepaalde context
• (3) De student kan een eigen visie onderbouwen mbt belangrijke actuele thema’s in het kunstagogisch veld; hij/zij kan deze visie in verband brengen met de in de cursus aangereikte visies en onderzoek terzake

DLR 13: De educatieve master is in staat om over onderwijskundige thema’s, het lerarenberoep, en zelf ontwikkelde strategieën voor de onderwijspraktijk te communiceren met collega’s en andere stakeholders in het onderwijs en kunstenveld en als professional deel te nemen aan het maatschappelijk debat.

Eindcompetenties:

• (1) De student kan onderwijskundige thema’s en kunsteducatieve strategieën interpreteren vanuit een theoretisch kunstagogisch referentiekader en is daardoor in staat de communicatie hierover op een gestructureerde en beargumenteerde wijze te voeren.
• (2) De student kan onderwijskundige thema’s en kunsteducatieve strategieën in verband brengen met beleidsmatige referentiekaders ter zake, en kan vandaaruit in de professionele dialoog en het maatschappelijk debat een zinvolle bijdrage leveren
• (3) De student is mbt actuele thema’s in de kunstagogiek vertrouwd met de (vak)tijdschriften, debatfora en toonaangevende actoren (organisaties/individuën) in het maatschappelijk debat en kan de hier lopende discussies analyseren, verduidelijken en voeden met eigen inzichten.

OLR1: De educatieve master heeft zicht op de diversiteit aan kunstendisciplines en kan deze kennis en/of ervaringen inzetten in zijn pedagogisch/agogisch handelen. De educatieve master is daarbij onder meer in staat om interdisciplinaire projecten in kunstonderwijs of kunsteducatieve settings te ondersteunen en te realiseren.

Eindcompetenties:

• (1) De student kan mbt onderzoek naar de effecten van kunsteducatie de eigenheid van de kunstendisciplines beschrijven, en eigen keuzes voor het pedagogisch handelen vandaaruit motiveren
• (2) De student kan verbanden leggen tussen de diverse kunstdisciplines (gemeenschappelijkheid en eigenheid) mbt de toepassing van pedagogische en cultuurwetenschappelijke referentiekaders

OLR2: De educatieve master kan kunsteducatieve of sociaal-artistieke praktijken opzetten en begeleiden. Hij/zij heeft daarbij oog voor betrokkenheid van een diversiteit aan actoren alsook processen van sociale integratie en maatschappelijke participatie.

Eindcompetenties:

• (1) De student kan kunsteducatieve of sociaal-artistieke praktijken analyseren volgens en situeren binnen de aangereikte kunstagogische kaders
• (2) De student kan de thematische referentiekaders vertalen naar strategieën van werken in kunsteducatieve en sociaal-artistieke settings.
• (3) De student valoriseert het belang van de sociale en maatschappelijke dimensie van kunsteducatie en kunstagogiek

Gelegenheid tot contact met de docent tijdens de lespauze, voor of na de les, of na afspraak.

Mogelijkheid tot feedback op de examenresultaten na bekendmaking van de examenresultaten en op de aangekondigde datum.

Schriftelijk examen waarin de leerstof uit de hoorcolleges wordt bevraagd.

Dit opleidingsonderdeel wordt gequoteerd op 20 (tot op een geheel getal).

Tweede examenkans: wel mogelijk.

De studiematerialen omvatten de powerpoints van de lessen; die gebaseerd zijn op o.m. onderstaande literatuur. Een reader met een selectie uit deze literatuur wordt aangeboden ter ondersteuning van de lessen. Onderzoeksrapporten en decreten worden niet in de reader opgenomen en moeten enkel gekend zijn voor zover behandeld in de les.

De reader is bestelbaar via de cursusdienst van de school.

Begripsafbakening

• Elias, W. (2002), ‘Kunst als koevoet. Aspecten van de relatie tussen kunsteducatie en agogiek’, In: Elias, W. & Van Wing, T. Vizier op agogiek. Brussel, VUBPress, p.318-343.
• De Braekeleer, J. (2010), ‘Kunst- en cultuureducatie: een poging tot overzicht’ In: Dekeyzer, B. (red.) Education through Art. Kunst- en cultuureducatie als motor van leren. Antwerpen/Apeldoorn:Garant, pp. 13-26

Pedagogische en cultuurwetenschappelijke kaders

• De Rynck, P. (2014). ‘Cultuur: socialiseren, kwalificeren, subjectiveren’, In: Elkhuizen, S., Gielen, P. (et.al.), De Waarde van Cultuur. Een onderzoek naar het meetbare en het onmeetbare. Brussel: Socius, pp 11-27 (Onderzoeksrapport)
• Dewey, J. (2007/1966). ‘The democratic Conception in Education’, In: Democracy and Education, New York:Free Press/MacMillan, pp. 81-83, 86-99
• Simons, M. & Masschelein, J. (2012), “School – a matter of form.”, In: Gielen, P. & De Bruyne, P., Teaching Art in the Neoliberal Realm. Amsterdam: Valiz, pp. 69-83
• Freire, P. (2007/1970). ‘Banking versus Problem Solving Models of Education’, In: Pedagogy of the Oppressed, New York: The Seabury Press, pp. 57-74
• Eisner, W.E (2005). ‘The misunderstood role of arts in human development’, In Reimagining schools. The selected works of Elliot W. Eisner, London/New York: Routledge, pp. 129-136
• Harland, J. & Hetland, L. (2008). Gewenste en bereikte leereffecten van kunsteducatie. Onderzoeksrapport Cultuurnetwerk Nederland, Utrecht. (Onderzoeksrapport)
• Eisner, W.E. (1988).‘The primacy of experience and the politics of method’, Educational Researcher, 17 (5): 15-20
• Darras, B. (2015). ‘Values of Arts and Cultural Education. Changing Identities, in the Time of Democracy, Creative Class and Cultural and Creative Industries’, In Gielen, P. & Van Heusden, B. (eds.), Arts Education Beyond Art. Teaching Art in Times of Change, Amsterdam: Atenae, Valiz, pp. 57-75
• Van Heusden, B. (2015). ‘Arts Education ‘After the end of Art’.Towards a New framework for Arts Education. In Gielen, P. & Van Heusden, B. (eds.), Arts Education Beyond Art. Teaching Art in Times of Change, Amsterdam: Atenae, Valiz, pp. 153-164
• Twaalfhoven, A. (2007). ‘Kunst waarderen –kun je dat leren?’, In: Boekman cahier, Kunst en politiek, nr 72, Amsterdam, pp 72-77.
• Bossuyt, T. & Moons, K. (2010). ‘Kunsteducatie op school breed bekeken: een strijd tegen het rigide van het leerlijn denken’ In: Dekeyzer, B. (red.) Education through Art. Kunst- en cultuureducatie als motor van leren. Antwerpen/ Apeldoorn:Garant, pp. 47-61.
• Strobbe L. & Van Regenmortel, H. (2013). ‘De muziekleraar en zijn vakmanschap’, In: De Baets, T. & Nijs, L. (red.), Muziekpedgagogiek in beweging. Onderzoek als motor voor onderwijsinnovatie, Heverlee:Euprint Editions, pp. 53-67.
• Frenssen, T. (2013), ‘Van kunst-vakdocent naar kunsteducator’, In: Cultuur + educatie, Jg 13, Nr.37, pp.63-72.

Beleidskaders

• Bamford, A. (2007). Kwaliteit en Consistentie. Kunst- en cultuureducatie in Vlaanderen. Onderzoeksrapport op vraag van Minister van Onderwijs Frank Vandenbroucke. Brussel: Agentschap voor Onderwijscommunicatie. (Onderzoeksrapport)
• Demeulenaere, B. & Verdoodt, M. (2010). ‘Kunst en cultuureducatie: recente beleidsopties van de Vlaamse Overheid.’, In: Dekeyzer, B. (red.) Education through Art. Kunst- en cultuureducatie als motor van leren. Antwerpen/Apeldoorn: Garant, pp. 27-36
• van der Hoeven, Q. (2007). ‘Kunst veredelt, de minister verdeelt. Kunst en publiek in Vlaanderen’, In: Boekman cahier, Kunst en politiek, nr 72, Amsterdam, pp. 13-19
• Van Heusden, B., van der Hoeven M., Sluijstermans, L. (et.al.) (eds.) (2014). Cultuur in de Spiegel in de praktijk. Een leerplankader voor cultuuronderwijs. Onderzoeksrapport SLO (nationaal centrum voor leerplanontwikkeling) Enschede/Universiteit Groningen.
• Decreet betreffende de ondersteuning van de professionele kunsten (‘Kunstendecreet’), 13/12/2013, geraadpleegd op 10/09/2018 van https://codex.vlaanderen.be
• Decreet betreffende het Deeltijds Kunstonderwijs, 9/03/2018, geraadpleegd op 03/04/2018 van https://codex.vlaanderen.be

Thematische kaders

• Keuchel, S. (2015). ‘Arts Education in the Age of Cultural Diversity. A Basis to Gain Cultural Identity in a Risk Society’, In Gielen, P. & Van Heusden, B. (eds.), Arts Education Beyond Art. Teaching Art in Times of Change, Amsterdam: Atenae, Valiz, pp. 93-111
• De Bruyne, P. (2011). ‘From community art to communal art’, In Gielen, P. & De Bruyne, P. (eds.), Community Art. The Politics of Trespassing, Amsterdam: Valiz, pp 239-249
• Gielen, P. (2011). Mapping Community Art. In: Community Art. The Politics of Trespassing, Tilburg: Valiz, pp 15-33
• Van den Bergh, A. (2012). Dwarsliggers. Verhalen uit de sociaal-artistieke praktijk. Brussel: Demos.
• Hillaert, W. & Trienekens, S. Kunst in Transitie. Manifest voor participatieve kunstpraktijken. Brussel/Utrecht: Demos/CAL-XL (Onderzoeksrapport)
• Vranken, J., Dierckx, D. & Wyckmans, J. (2009). ‘Participatie als window dressing. Een overroepen concept?, In Bultynck, M. (ed.), 360° Participatie, Brussel: Demos, pp. 26-39.
• R. Pinxten. (2003). ‘De inclusieve maatschappij en cultuurparticipatie’, In: De artistieke samenleving. Antwerpen: Houtekiet.
• Gutmann, A. (1987), ‘Interpreting Equal Educational Opportunity’, In: Democratic Education, Princeton, NJ: Princeton University Press, pp. 128-39
• Put, B. (2013), ‘Met de maatschappij naar de muziekles’, In: In: De Baets, T. & Nijs, L. (red.), Muziekpedgagogiek in beweging. Onderzoek als motor voor onderwijsinnovatie, Heverlee:Euprint Editions, pp. 39-51.
• Appiah, K.A. (1996), ‘Culture, Subculture, Multiculturalism: educational options’, In: Public Education in a Multicultural Society. Cambridge: Cambridge Uiversity Press, pp.71-89.
• Maréchal, M. (2015). Ruimte maken voor verschil. Reflectie op de aanpak van diversiteit en interculturaliteit in de cultuursector. Brussel: Demos

Eventuele kosten voor het printen van de slides beschikbaar gesteld op Chamilo.

Op dit opleidingsonderdeel is er geen volgtijdelijkheid van toepassing.